5 replies to this topic

[Lenam098]

Kính thưa các anh chị,
Hoàng Đế Nội Kinh - Tố Vấn là Y điển căn bản của Y học cổ truyền, được xem là giáo trình gốc của Đông y hơn mấy nghìn năm qua.
Do là Y điển đầu giường, nên hiện có thể tìm thấy nhiều bản dịch từ Hán văn sang Việt, có bản khá hay, thường gặp là của cụ Tử Siêu. Tuy nhiên, cho dù đọc bản nào, các tác giả cũng đều tóm tắt và dịch thoát nghĩa một số chỗ, cho nên người hiểu Y lý xem thấy tâm đắc, nhưng người không có khái niệm gì về chuyên môn thì có khi như đi trong rừng. Hơn nữa, cứ truyền nhau qua lại lâu ngày dẫn đến tản mát, khác với lời dịch ban đầu, tam sao thất bổn.
Cụ Hải Thượng Lãn Ông từng nói đến già mới dám viết Hải Thượng Y Tông tâm lĩnh, cũng vì sợ viết sách nghề y sai mà hại người ta, nên vì vậy cố gắng diễn giải đúng sách Y học là một trách nhiệm lớn. Do nhu cầu nghiên cứu học thuật. Lenam098 cố gắng tìm đến bản gốc chữ Hán, nhưng chỉ tìm được bản giản thể, còn bản phồn thể thì lại không tiêp cận được. Để giúp ích cho mọi người cũng là cho mình, Lenam098 xin được dịch sát nghĩa nhất, hầu các anh chị, một số từ giản thể sẽ được chuyển sang phồn thể, cố gắng sát với nguyên bản, hy vọng có thể giúp mọi người có một tài liệu tốt nhất phục vụ cho sức khỏe và cuộc sống.
Do trình độ chuyên môn và Hán văn có hạn, nên bài đăng này cũng rất mong được các cô chú, anh chị giỏi chữ Hán đọc qua, nếu thấy chỗ dịch nào thiếu sót, kính mong được mọi người giúp đỡ hiệu chú cho, nếu được như vậy Lenam098 xin chân thành cảm ơn và ghi nhớ! Đó cũng là điều Lenam098 mong được mọi người giúp đỡ cho chính mình!
Kính chúc các cô chú, anh chị sức khỏe và niềm vui dạt dào bất tận trong cuộc sống!

上古天真论篇第一

Thiên thứ nhất:
THƯỢNG CỔ THIÊN CHÂN LUẬN


KINH VĂN ________________________________________________________________________

昔在黃帝，生而神靈，弱而能言，幼而徇齊，長而敦敏，成而登天。乃問於天師曰:
Tích tại Hoàng Đế, sinh nhi thần linh, nhược nhi năng ngôn, ấu nhi tuẫn tề, trưởng nhi đôn mẫn, thành nhi đăng thiên, nãi vấn vu Thiên Sư viết:
Tích kể Hoàng Đế: sinh có thần tính, nhỏ đã biết nói, bé đã nhanh nhạy, khi lớn đôn hậu, minh mẫn, thành nhân được lên ngôi trời. Bèn hỏi Thiên sư ( tức Kì Bá) rằng:
CHÚ GIẢI: Ngày xưa Hoàng Đế trị dân ở gò Hiên Viên, tức là thời Tam Hoàng – Ngũ đế, đời sau các vua đều là hậu duệ, xưng là Thiên tử, phần lớn các sách dịch là con trời, thay trời trị dân. Nhưng xét các sách thì thời Hoàng Đế vị của vua gọi là “thiên”, vua lên ngôi gọi là đăng thiên, nên cách hiểu đúng thiên tử nghiêng về ý nghĩa nhận vua đời sau là con cháu của Hoàng đế vậy. Gọi Kì Bá là Thiên sư cũng như thế (đời sau bậc uyên bác, vua tôn làm thầy gọi là Quốc sư).

餘聞上古之人，春秋皆度百歲，而動作不衰；今時之人，年半百而動作皆衰者，時世異耶，人將失之耶.
Dư văn thượng cổ chi nhân, xuân thu giai độ bách tuế, nhi động tác bất suy; Kim thời chi nhân, niên bán bách nhi động tác giai suy giả, thời thế dị da? Nhân tướng thất chi da?
Trẫm nghe người đời Thượng cổ xuân thu đều thọ trăm tuổi, mà động tác chẳng suy; Người ở đời nay, nửa tuối ấy thời động tác đã suy, là do thời thế khác chăng? Là do lỗi tại người chăng?
岐伯對曰：上古之人，其知道者，法於陰陽，和於術數，食飲有節，起居有常，不妄作勞，故能形與神俱，而儘終其天年，度百歲乃去。今時之人不然也，以酒為漿,以妄為常，醉以入房，以欲竭其精，以耗散其真，不知持滿，不時禦神，務快其心，逆於生樂，起居無節，故半百而衰也。
Kì Bá đối viết: Thượng cổ chi nhân, kì tri đạo giả, pháp vu âm dương, hòa vu thuật số, thực ẩm hữu tiết, khởi cư hữu thường, bất vong tác lao, cố năng hình dự thần câu, nhi tận chung kì thiên niên, độ bách tuế nãi khứ. Kim thời chi nhơn bất nhiên dã, dĩ tửu vị tương, dĩ vong vị thường, túy dĩ nhập phòng, dĩ dục kiệt kì tinh, dĩ hao tán kì chân, bất tri trì mãn, bất thời ngự thần, vũ khoái kì tâm, nghịch vu sinh lạc, khởi cư vô tiết, cố bán bách nhi suy dã.
Kì Bá trả lời: Người thời Thượng cổ, biết hợp với Đạo, hòa theo Âm Dương, thuận cùng thuật số, ăn uống có mực, khởi cư có thường, chẳng để sức hao, thế nên hình vẹn thần nguyên, hưởng đến trọn tuổi trời ban, độ trăm tuổi mới thác.
Thời nay người ta chẳng như thế, lấy rượu làm nước uống, lấy xằng bậy làm chuyện thường, say xỉn lại nhập phòng, tình dục đến kiệt tinh, khiến chân khí hao tán, chẳng biết chỗ chậm ngưng, không giá ngự thần chí, chỉ cốt thỏa lòng thích, dưỡng sinh nghịch đạo, khởi cư không chừng, nên nửa tuổi trời (50 năm) đã suy là vậy.

[Lenam098]

夫上古聖人之教下也，皆語之虛邪賊風，避之有時，恬淡虛無，真氣從之，精神內守，病安從來。是以志閑而少欲，心安而不懼，形勞而不倦，氣從以順，各從其欲，皆得所愿。故美其食，任其服，樂其俗，高下不相慕，其民故曰樸。是以嗜欲不能勞其目，淫邪不能惑其心,愚智賢不肖不懼於物，故合於道。所以能年皆度百歲，而動作不衰者，以其德全不危也。
Phu thượng cổ thánh nhân chi giáo hạ dã, giai ngự chi hư tà tặc phong, tị chi hữu thời, điềm đạm hư vô, chân khí thung chi, tinh thần nội thủ, bệnh yên tòng lai. Thị dĩ chí nhàn nhi thiểu dục, tâm an nhi bất cụ, hình lao nhi bất quyện, khí tòng dĩ thuận, các thung kì dục, giai đắc sở nguyện. Cố mỹ kì thực, nhiệm kì phục, lạc kì tục, cao hạ bất tương mộ, kì dân cố viết phác. Thị dĩ thị-dục bất năng lao kì mục, dâm tà bất năng hoặc kì tâm, ngu trí hiền bất tếu bất cụ ư vật, cố hợp ư Đạo. Sở dĩ năng niên giai độ bách tuế, nhi động tác bất suy dã, dĩ kì đức toàn bất nguy dã!
Từ thời Thượng cổ bậc thánh nhân đã dạy rằng, hết thảy hư tà tặc phong, nên lúc nào cũng lánh, điềm đạm hư vô, chân khí thong dong, giữ vững tinh thần, bệnh đâu đến được. Thế nên chí nhàn mà ít dục, tâm an mà không sợ, hình nhọc mà không mệt, chân khí thuận theo, được gì cũng vui, ung dung sở nguyện.
Thời ấy ăn thấy ngon, mặc thấy đủ, phong tục vui hòa, không ganh cao thấp, nên dân đó gọi là phác. Thời ấy thị-dục không làm hao con mắt, dâm tà chẳng mê hoặc cái tâm, kẻ ngu, người trí, người hiền chẳng sợ chẳng lo, nên hợp với Đạo. Vì thế được hưởng độ trăm tuổi, mà động tác không suy, là bởi ĐỨC TOÀN thì không nguy vậy!

Ghi chú của Chiêu Nhân - Lenam098:ĐỨC TOÀN là gì? Lão Tử sau này để lại Đạo Đức kinh, sách ngắn ít chữ mà cực kì cô đọng, nội dung nói về nguồn gốc của vũ trụ, quy luật của trời đất, sau cùng đúc kết lại cách con người vui sống như thế nào là toàn mỹ. Theo đó, bản thể của vũ trụ, bao gồm nguồn gốc và các quy luật của nó gọi là ĐẠO, người ta muốn được TOÀN, thì nên theo đó mà sống cho hợp với ĐẠO, như thế gọi là ĐỨC. ĐỨC TOÀN ý là như vậy!

帝曰：人年老而無子者，材力尽耶，将天數然也。岐伯曰：女子七歲。腎氣盛，齒更發長；二七而天癸至，任脉通，太冲脉盛，月事以时下，故有子；三七，腎氣平均，故真牙生而長极；四七，筋骨坚，發長极，身体盛壮；五七，阳明脉衰，面始焦，發始堕；六七，三阳脉衰于上，面皆焦，發始白；七七，任脉虚，太冲脉衰少，天癸竭，地道不通，故形坏而無子也。
Đế viết: nhân niên lão nhi vô tử giả, tài lực tận gia, tướng thiên số nhiên dã. Kì Bá viết: nữ tử thất tuế, Thận khí thành. Xỉ cánh phát trưởng. Nhị thất nhi thiên quý chí, Nhâm mạch thông, Thái Xung mạch thịnh, nguyệt sự dĩ thời hạ, cố hữu tử; tam thất, Thận khí bình quân, cố chân nha sinh nhi trưởng cực; tứ thất, cân cốt kiên, phát trưởng cực, thân thể thành tráng; ngũ thất, Dương Minh mạch suy, diện thủy tiêu, phát thủy đọa; lục thất, tam Dương mạch suy vu thượng, diện giai đọa, phát thủy bạch; thất thất, Nhâm mạch hư, Thái Xung mạch suy thiểu, thiên quý kiệt, địa đạo bất thông, cố hình hoại nhi vô tử dã.
Hoàng Đế nói: “Người già không có con được, tinh lực tận chăng, do số trời định vậy chăng?” Kì Bá đáp: “Con gái bảy tuổi, Thận khí thành. Thay răng phát triển. Hai lần bảy thiên quý đến, Nhâm mạch thông, Thái Xung mạch thịnh, kinh nguyệt lúc ấy xuống, có con được; ba bảy hăm mốt, Thận kí bình ổn, nên chân nha mọc lên hết mức; bốn bảy hăm tám, gân cốt khỏe, phát triển cực, thân thể thành tráng; năm bảy ba lăm, Dương Minh mạch suy, mặt chớm khô, tóc chớm bạc; sáu bảy bốn hai, ba mạch Dương suy yếu ở trên, mặt theo đó mà khô, tóc phát trắng; bảy bảy bốn chín, Nhâm mạch hư, Thái Xung mạch suy yếu, thiên quý hết, địa đạo không thông, nên hình hài hư hoại mà không có con.

[Lenam098]

丈夫八歲，腎氣實，發長齒更；二八，腎氣盛，天癸至，精氣溢寫，陰陽和，故能有子；三八，腎氣平均，筋骨強勁，故真牙生而長极；四八，筋骨隆盛，肌肉滿壯；五八，腎氣衰，發墮齒槁；六八，陽氣衰竭於上，面焦，發鬢頒白；七八，肝氣衰，筋不能動，天癸竭，精少，腎藏衰，形體皆极；八八，則齒發去。腎者主水，受五藏六府之精而藏之，故五藏盛，乃能寫。今五藏皆衰，筋骨解墮，天癸儘矣。故發鬢白，身體重，行步不正，而無子耳。
Trượng phu bát tuế, Thận khí chí, phát trưởng xỉ cánh; nhị bát, Thận khí thành, thiên quý chí, tinh khí dật tả, âm dương hòa, cố năng hữu tử; tam bát, Thận khí bình quân, cân cốt cường kình, cố chân nha sinh nhi trưởng cực; tứ bát, cân cốt long thịnh, cơ nhục mãn tráng; ngũ bát, Thận khí suy, phát đọa xỉ cao; lục bát, dương khí suy kiệt vu thượng, diện tiêu, phát mấn ban bạch; thất bát, Can khí suy, cân bất năng động, thiên quý kiệt, tinh thiểu, Thận tạng suy, hình thể giai cập; bát bát, tắc xỉ phát khứ. Thận giả chủ Thủy, thụ ngũ tạng – lục phủ chi tinh nhi tàng chi, cố ngũ tạng thịnh, nãi năng tả. Kim ngũ tạng giai suy, cân cốt giải đọa, thiên quý tận hĩ, cố phát mấn bạch, thân thể trọng, hành bộ bất chính, nhi vô tử nhĩ.
Kẻ trượng phu tám tuổi, Thận khí đến, phát triển thay răng; hai lần tám Thận khí thành, thiên quý đến, tinh khí dư dật, âm dương hòa, có thể sinh con; ba lần tám Thận khí bình quân, gân cốt khỏe mạnh, nên chân nha mọc lên hết mức; bốn lần tám, gân cốt thịnh vượng, thịt da tráng kiện. Năm lần tám, Thận khí suy, răng lung lay; sáu lần tám, dương khí suy kiệt ở trên, mặt khô, tóc lóm đốm bạc; bảy lần tám, Can khí suy, gân cử động khó, thiên quý kiệt, tinh ít, tạng Thận suy, hình hài bất cập, tám lần tám răng dần rụng hết. Thận chủ về Thủy, bẩm thụ tàng trữ tinh khí của ngũ tạng lục phủ. Nên ngũ tạng thịnh, mới phát lên được, nay ngũ tạng đã suy, gân cốt bèn nhọc, thiên quý cũng hết, nên tóc phát trắng, thân thể nặng nề, đi đứng chẳng ngay, mà không có con vậy.

[Lenam098]

帝曰：有其年已老而有子者何也。岐伯曰：此其天壽過度，氣脈常通，而腎氣有余也。此雖有子，男不過儘八八，女不過儘七七，而天地之精氣皆竭矣。
Đế viết: hữu kì niên kỉ lão nhi hữu tử giả hà dã? Kì Bá viết: thử kì thiên thọ quá độ, khí mạch thường thông, nhi Thận khí hữu dư giả. Thử tuy hữu tử, nam bất quá tận bát bát, nữ bất quá tận thất thất, nhi thiên địa chi tinh khí giai kiệt hĩ.
Hoàng Đế hỏi: Người già còn có thể có con chăng, kì hạn thế nào? Kì Bá đáp: bởi người ấy tuổi thọ quá độ, khí mạch thường thông, Thận khí có dư. Nhưng dù có thể có con, thì nam bất quá 8 lần 8, nữ bất quá 7 lần 7 là hết, thời cái khí bẩm thụ từ trời đất cũng cạn vậy.
帝曰：夫道者年皆百數，能有子乎。岐伯曰：夫道者能卻老而全形，身年雖壽，能生子也。
Đế viết: phu Đạo giả niên giai bách số, năng hữu tử hồ? Kì Bá viết: Phu đạo giả năng khước lão nhi toàn hình, thân niên tuy thọ, năng sinh tử dã.
Hoàng Đế hỏi: bậc Đạo trưởng số độ trăm tuổi, sinh được con chăng? Kì Bá thưa: bậc Đạo trưởng có thể giữ vẹn hình mà không già, thân dù sống lâu, có thể sinh con đặng.

[Lenam098]

黃帝曰：余聞上古有真人者，提挈天地，把握陰陽，呼吸精氣，獨立守神，肌肉若一，故能壽敝天地，無有終時，此其道生。
中古之時，有至人者，淳德全道，和於陰陽，調於四時，去世離俗，積精全神，遊行天地之間，視聽八達之外，此蓋益其壽命而強者也，亦歸於真人。
Hoàng đế viết: dư văn thượng cổ hữu Chân nhân giả, đề khiết thiên địa, bả ác âm dương, hô hấp tinh khí, độc lập thủ thần, cơ nhục nhược nhất, vô hữu chung thời, thử kì đạo sinh.
Trung cổ chi thời, hữu chí nhân giả, thuần đức toàn đạo, hòa ư âm dương, điều ư tứ thời, khu thế ly tục, tích tinh toàn thần, du hành thiên địa chi gian, thị thính bát đạt chi ngoại, thử cái ích kì thọ mệnh nhi cường giả dã, diệc quy ư chân nhân.
Hoàng Đế nói: ta nghe Thượng cổ có bậc Chân nhân, nắm bắt âm dương, xoay chuyển trời đất, thở hút tinh khí, tự giữ hình thần, da thịt không đổi, không có ngày tận, ấy là sống theo Đạo.
Đến thời Trung cổ, có bậc Chí nhân, đạo-đức thuần vẹn, hòa theo âm dương, thuận với tứ thời, xa đời lánh tục, giữ tinh gìn thần, dạo chơi khắp cả thế gian, nghe nhìn vượt ra tám cõi, là nhờ điều ích lợi mà tuổi đủ sức đầy, rồi cũng sẽ như Chân nhân.

CHÚ GIẢI: Lenam098 - Đoạn trên ý nói con người là tinh túy của trời đất, nếu từ khi sinh ra biết sống thuận theo quy luật của trời đất thì tuổi thọ, hình hài và tinh thần được giữ vẹn, như vậy mới thuần, gọi là Người. Đoạn dưới giải thích vì con người ngày càng sinh hoạt, ăn ở trái tự nhiên mà tuổi thọ và sinh lực không như ban đầu vốn có. Bởi vậy Hoàng đế mới thuật lại thời nguyên sơ câu chuyện của bậc Chân nhân, tức sống thuần hợp với tạo hóa mà có kết cục viên mãn, để khuyên người đời sau. Tên gọi Chân nhân bởi vì Người mà sống đúng quy luật trời đất dành cho thì mới thật là người, nên gọi là “chân 真”.
Ngày trước Lão Tử viết quyển Đạo Đức kinh, vẻn vẹn trăm chữ, được coi là sách thần. Đạo Đức kinh gồm 2 phần: phần đầu là Đạo kinh, trong đó “Đạo” là bản nguyên của vũ trụ, gồm bản chất và quy luật vận hành của vạn vật. Phần 2 gọi là Đức kinh, trong đó có ý nói người ta nên thuận theo tự nhiên mà sống, như thế gọi là Đức. trong đây Hoàng Đế nói “ sống theo Đạo” hay trên có nhắc Đức toàn, tức là ý như vậy.

Sửa bởi Lenam098: 15/06/2023 - 22:37

[Lenam098]

其次有聖人者，處天地之和，從八風之理，適嗜欲於世俗之間。無恚嗔之心，行不欲離於世，被服章，舉不欲觀於俗，外不勞形於事，內無思想之患，以恬愉為務，以自得為功，形體不敝，精神不散，亦可以百數。
其次有賢人者，法則天地，象似日月，辨列星辰，逆從陰陽，分別四時，將從上古合同於道，亦可使益壽而有极時。
Kì thứ hữu Thánh nhân giả, xử thiên địa chi hòa, tòng nhập phong chi lí, thích thị dục ư thế tục chi gian. Vô khuể sân chi tâm, hành bất dục ly ư thế, phi phục chương, cử bất dục quán ư tục, ngoại bất lao hình ư sự, nội vô tư tưởng chi hoạn, dĩ điềm du vi vụ, dĩ tự đắc vi công, hình thể bất tệ, tinh thần bất tán, diệc khả dĩ bách số.
Kì thứ hữu hiền nhân giả, pháp tắc thiên địa, tượng tự nhật nguyệt, ban liệt tinh thần, nghịch tòng âm dương, phân biệt tứ thời, tương tòng thượng cổ hiệp đồng chi đạo, diệc khả sử ích thọ nhi hữu cực thời.
Kịp kế có bậc Thánh nhân, làm thuận theo ý trời, sống hòa cùng phong tục, hợp sở thích nhân gian thời thế. Tâm không có lòng oán giận, việc vô tư khỏi đời thường, khoác áo mũ, mà hành sự không vướng thế tục, ngoài không nhọc hình vì việc, trong không nhọc ý vì lo, vui vẻ với công việc, tự đắc với công trình, hình thể không sút, tinh thần không tan, nên cũng sống đến trăm tuổi.
Kịp kế có bậc Hiền nhân, phép tắc theo trời đất, tương tự với Nhật -Nguyệt, phân biệt tinh – thần, thuận nghịch theo âm dương, phân biệt tứ thời, theo như thời Thượng cổ mà biết hợp với Đạo,rồi cũng sẽ hưởng thọ đến vô cùng.